Φυγή στον Άρη, λήψη από το cloud ή υποχώρηση σε καταφύγιο; Πώς οι υπερπλούσιοι προετοιμάζονται για την αποκάλυψη;

Ο κοινωνικός επιστήμονας και θεωρητικός των μέσων ενημέρωσης Douglas Mark Rushkoff έλαβε το 2017 μια προσφορά που δύσκολα μπορούσε να αρνηθεί.

Ήταν μακράν η υψηλότερη αμοιβή που του είχε προσφερθεί ποτέ για μια διάλεξη σε ένα εξαιρετικά αποκλειστικό ακροατήριο σε ένα πολυτελές θέρετρο για τους υπερπλούσιους. Με μισθό που αντιστοιχούσε σε μισθό έξι μηνών ως καθηγητής θεωρίας των μέσων ενημέρωσης και ψηφιακών οικονομικών στο City University της Νέας Υόρκης, ο Rushkoff επρόκειτο να δώσει διάλεξη και μα κάνει μια συζήτηση στρογγυλής τραπέζης στην πιο εκλεκτή οικονομική αριστοκρατία του ύστερου καπιταλισμού, σε μια ομάδα εκατό επενδυτών τραπεζιτών, που αναζητούσαν πληροφορίες για το θέμα, "το μέλλον της τεχνολογίας".

Κατά την άφιξή του, ο θεωρητικός των μέσων ενημέρωσης οδηγήθηκε πρώτα σε μια αίθουσα όπου τον περίμεναν πέντε πάμπλουτοι λευκοί άνδρες. Για το 5ψηφιο ποσό που διέθεσαν, ήθελαν πάνω απ' όλα μια απάντηση σε ένα ερώτημα: πώς να επιβιώσουνε από το "γεγονός". Με τον όρο αυτό, οι "μεγάλοι άρχοντες" πιστοποιούσαν την κατάρρευση του πολιτισμού, την οποία θεωρούσαν αναπόφευκτη.

Οι ερωτήσεις που έθεσαν οι πρόεδροι των διοικητικών συμβουλίων, χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και επενδυτικών εταιρειών, οι οποίοι έχουν τη συνήθη πρακτική νοοτροπία σε αυτόν τον τομέα, αποσκοπούσαν στη βελτιστοποίηση των στρατηγικών επιβίωσης μετά την αποκάλυψη μιας πυρηνικής καταστροφής. Για παράδειγμα, ρώτησαν: ποιες περιοχές θα επηρεαστούν λιγότερο από την κλιματική αλλαγή (την οποία κλιματική αλλαγή οι δεξιοί λαϊκιστές εξακολουθούν να αρνούνται ότι υφίσταται). Εξετάστηκαν επίσης οι προσπάθειες που γίνονται στο πλαίσιο της ολιγαρχίας της υψηλής τεχνολογίας για να "κατεβάσουν" τη συνείδησή τους σε υπερυπολογιστές ή στο σύννεφο, προκειμένου να επιβιώσουν ως ψηφιακό αντίγραφο του εαυτού τους.

Τέλος -είναι πρακτικοί- η συζήτηση, η οποία διήρκεσε περίπου μία ώρα, στράφηκε στο βασανιστικό ζήτημα της ασφάλειας που αναπόφευκτα θα προκύψει μετά την κατάρρευση του καλύτερου όλων των δυνατών κόσμων.

Ο πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου μιας επενδυτικής εταιρείας, για παράδειγμα, ήθελε να μάθει πώς θα διατηρούσε "τον έλεγχο των δυνάμεων ασφαλείας του μετά το συμβάν". Σύμφωνα με τον Rushkoff, οι μεγιστάνες του χρηματοπιστωτικού τομέα γνωρίζουν ότι οι ένοπλοι φρουροί πρέπει να υπερασπιστούν τα καταφύγιά τους από τον οργισμένο όχλο, αλλά δεν ξέρουν "πώς να τους πληρώσουν αφού τα χρήματα δεν θα έχουν αξία". Τι θα εμπόδιζε λοιπόν τις βαριά οπλισμένες δυνάμεις ασφαλείας να επιλέξουν τον δικό τους ηγέτη - και απλά να απαλλαγούν από τους σημερινούς "εργοδότες" τους; Οι δισεκατομμυριούχοι κατέθεσαν μια μεγάλη ποικιλία ιδεών, τις οποίες ήθελαν να δουν να δοκιμάζονται ως προς την τεχνική τους δυνατότητα.

Αναρωτήθηκαν λοιπόν, 

Πως θα ήταν δυνατόν να εξασφαλίσουν τα τρόφιμα με ειδικά λουκέτα που μόνο αυτοί θα μπορούσαν να ανοίξουν; 

Επίσης, θα ήταν τεχνικά δυνατό να τοποθετηθούν "περιλαίμια πειθαρχίας" στις δυνάμεις ασφαλείας για να τις αποτρέψουν από το να επαναστατήσουν; 

Ή μήπως θα ήταν τεχνικά εφικτό να καταργηθεί ο ανθρώπινος παράγοντας και να βάλουν ρομπότ να δουλεύουν ως φύλακες και υπηρέτες;

Στη συνέχεια, επικράτησε πανικός. Κατά τη διάρκεια αυτής της συζήτησης - θυμάται ο Rushkoff - συνειδητοποίησε ξαφνικά ότι οι σημαίνοντες συνομιλητές του συζητούσαν στην πραγματικότητα "το μέλλον της τεχνολογίας". Ένα αυξανόμενο στρώμα των υπερπλουσίων βλέπει τις αυξανόμενες τεχνολογικές δυνατότητες μόνο ως μέσο μάχης για τη μετα-αποκαλυπτική επιβίωση. Ο λόγος ότι ο κόσμος του ύστερου καπιταλισμού θα γινόταν καλύτερος χάρη στην τεχνολογία εγκαταλείπεται σε τέτοιες συζητήσεις. Σύμφωνα με τον Rushkoff, το ζητούμενο είναι να αφήσουμε πίσω μας την ανθρώπινη κατάσταση και να απομονωθούμε από την αυξανόμενη τάση προς την κρίση. Για αυτούς τους υπερπλούσιους, το μέλλον της τεχνολογίας έγκειται πάνω απ' όλα "σε ένα πράγμα: τη διαφυγή". Παρ' όλο τον πλούτο και τη δύναμή τους, δεν πιστεύουν πλέον ότι μπορούν να επηρεάσουν το μέλλον, επισήμανε ο Rushkoff.

Οι υπερπλούσιοι φοβούνται λοιπόν, ακριβώς επειδή συνειδητοποιούν ότι δεν ελέγχουν τη δυναμική της κοινωνικής κρίσης. Η συνήθης ψευδαίσθηση της παντοδυναμίας σε αυτούς τους κύκλους μετατρέπεται έτσι ξαφνικά στο αντίθετό της μπροστά στις αυξανόμενες τάσεις προς την κρίση. Οι υπερπλούσιοι αντιδρούν σε αυτή τη συνειδητοποίηση με κοινωνικό πανικό. Ο κοινωνικός δεσμός πρέπει να διακοπεί, η δική τους επιβίωση πρέπει να οργανωθεί με την αποκοπή τους από την κοινωνία.

Αυτό δεν είναι ένα καπρίτσιο των πλουσιότερων ανθρώπων, αλλά μια ακραία μορφή της κρίσης της νεοφιλελεύθερης ανταγωνιστικής σκέψης που έχει μολύνει τις ύστερες καπιταλιστικές κοινωνίες τις τελευταίες δεκαετίες. Αυτές οι αυξανόμενες τάσεις απομόνωσης των υπερπλουσίων απλώς αντανακλούν στην επιβίωση, που εξαπλώνεται και μέσα στη νέα Δεξιά, για παράδειγμα στο περιβάλλον των λεγόμενων preppers, οι οποίοι "προετοιμάζονται"  για το τέλος του κόσμου. Τα μέσα που χρησιμοποιούνται για να επέλθει η οικονομική αποκάλυψη δεν είναι τα ίδια για τους υπερπλούσιους. Ο prepper μπορεί να μετατρέψει το δικό του κελάρι σε καταφύγιο, αλλά για τον δισεκατομμυριούχο Elon Musk, το ερώτημα είναι περισσότερο σε ποιον πλανήτη θα πάει μετά την κατάρρευση του πολιτισμού. Σε συνέντευξη του ο Musk, υποστήριξε πως πιστεύει ότι ο κόσμος οδεύει προς ένα σενάριο απειλητικό για τον πολιτισμό, όπως ένας Γ' Παγκόσμιος Πόλεμος, γι' αυτό και θέλει να διασφαλίσει ότι ένας "σπόρος" της ανθρωπότητας θα επιβιώσει. Η διαστημική του εταιρεία SpaceX στοχεύει επίσης να διασφαλίσει ότι ο ανθρώπινος πολιτισμός θα επιβιώσει "κάπου αλλού", όταν αυτός καταρρεύσει στη Γη. Για αυτό τον έπιασε αρειανός πυρετός. Ο Κόκκινος Πλανήτης δεν θα είναι μόνο ένα καταφύγιο πολιτισμού, αλλά και μια εξαιρετική παιδική χαρά. "Ο Άρης θα χρειαστεί τα πάντα, από εργοστάσια σιδήρου μέχρι πιτσαρίες... και θα έχει υπέροχα μπαρ", δήλωσε ο Μασκ σε συνέντευξή του. Μόλις δημιουργηθούν οι υποδομές, ο Άρης "θα χρειαστεί πολλούς επιχειρηματικούς πόρους". Το σύστημα δλδ που οδηγεί τη Γη στην οικολογική κατάρρευση θα επεκταθεί επομένως και στον Άρη. Το Newsweek μάλιστα, πίστευε ήδη από το 2015 ότι μπορούσε να προβλέψει μια μελλοντική αστρική "ταξική πάλη", κατά την οποία οι πλούσιοι θα εγκαταλείψουν τη Γη σε λίγες δεκαετίες, αφήνοντας τις κατώτερες τάξεις στο χάος ενός πολιτισμού σε αποσύνθεση. Η βρετανική εφημερίδα The Guardian αναρωτήθηκε επίσης αν οι "μεγαλοπλούσιοι" θα μπορούσαν να αναζητήσουν απεγνωσμένα διαστημόπλοια μόνο και μόνο για να μπορέσουν να ξεφύγουν από τη Γη που οι ίδιοι καταστρέφουν.

Τέτοιες πυρετώδεις αρειανές φαντασιώσεις ενός Elon Musk ή του ανδροειδούς της Amazon Τζεφ Μπέζος, που αγνοούν συστηματικά τα μεγάλης κλίμακας πειράματα με κλειστές βιόσφαιρες που μέχρι στιγμής έχουν αποτύχει θεαματικά, είναι απλώς η πιο ακραία έκφανση της πανικόβλητης επιθυμίας της κερδοσκοπικής τάξης του ύστερου καπιταλισμού να ξεφύγει από τις τάσεις κρίσης αμόκ του συστήματος που η ίδια γέννησε.

Αν τώρα νομίζετε ότι ο Άρης είναι υπερβολικά κόκκινος και φουτουριστικός, ίσως θα θέλατε να θυμηθείτε τις παλιές καλές μέρες του Ψυχρού Πολέμου. Τα σιλό για διηπειρωτικούς πυραύλους στην αμερικανική πολιτεία Κάνσας, που εγκαταλείφθηκαν σε μεγάλο βαθμό μετά το τέλος της αντιπαράθεσης μεταξύ των συστημάτων, τα θυμάστε; Ε τώρα, επανατοποθετήθηκαν σε ένα νέο επικερδές πεδίο δραστηριότητας. Αγοράστηκαν το 2008 από τον επιχειρηματία Larry Hall και μετατράπηκαν σε ένα πολυτελές συγκρότημα καταφυγίων.

Για περίπου τέσσερα εκατομμύρια δολάρια, είναι πλέον δυνατή η αγορά ενός πολυτελώς εξοπλισμένου ορόφου στο πρώην σιλό πυραύλων. Για όσους έχουν μικρότερο προϋπολογισμό, είναι ήδη δυνατή η αγορά μονάδων μισού ορόφου στην τιμή ευκαιρίας του 1,5 εκατομμυρίου δολαρίων από την εταιρεία Survival Condo.

Κάτω από τσιμεντένιους τοίχους πάχους εννέα μέτρων, (εξήγησαν οι εκπρόσωποι της εταιρείας Survival Condo) είναι δυνατόν να επιβιώσουν οι αγοραστές, από ανέμους ταχύτητας έως και 500 χιλιομέτρων την ώρα και από κοντινά πυρηνικά χτυπήματα. Κάθε σιλό μπορεί να παρέχει καταφύγιο σε 75 πλούσιους "πελάτες". Τα συστήματα υποστήριξης της ζωής έχουν σχεδιαστεί για να διαρκούν έως και πέντε χρόνια. Ένα σύγχρονο σύστημα ηλεκτρονικών υπολογιστών παρέχει ψυχαγωγία, εκπαίδευση και επικοινωνία μεταξύ των σιλό.

Η μετα-αποκαλυπτική περιφραγμένη κοινότητα περιλαμβάνει πισίνα με σάουνα, σταθμό πρώτων βοηθειών, τοίχο αναρρίχησης, γυμναστήριο και βιβλιοθήκη. Και φυσικά, ο χώρος διαθέτει το "υψηλότερο στρατιωτικό επίπεδο μη θανατηφόρων αλλά και θανατηφόρων χαρακτηριστικών ασφαλείας" για την προστασία των αγαπημένων του "επισκεπτών". 

Η Survival Condo προτιμά να μην αναρωτιέται κανείς για μια εν δυνάμει ανταρσία των δυνάμεων ασφαλείας, απ'τη στιγμή που θα έχει ξεσπάσει η αποκάλυψη των ζόμπι. (Γιατί να μην καταλάβουν οι ίδιοι το κατάστημα και να μεταφέρουν τους "πελάτες" έξω στον καθαρό, ακτινοβόλο αέρα;)

Ένα άλλο σημείο προστασίας μετά την αποκάλυψη, είναι η Νέα Ζηλανδία, που επίσης είναι δημοφιλής για τους μεγαλοπλουσιους, ως καταφύγιο πριν από την κατάρρευση. Οι άνθρωποι πιστεύουν ότι η Νέα Ζηλανδία είναι ένα καλό μέρος για να μείνουν όταν ο κόσμος "πάει κατά διαόλου", λέει ένας αξιωματικός της υπηρεσίας μετανάστευσης στην Guardian για να εξηγήσει την αυξανόμενη εισροή πλούσιων μεταναστών από τις ΗΠΑ.

Ο φόβος της καπιταλιστικής αποκάλυψης λέγεται ότι οδηγεί τις "λειτουργικές ελίτ" του κεφαλαίου σε μια φρενίτιδα συλλογής ακινήτων. Ένας τραπεζίτης επενδύσεων δήλωσε στα μέσα ενημέρωσης ότι συλλέγει ακίνητα σε διάφορα μέρη του κόσμου, ώστε να έχει πάντα ένα "μέρος καταφυγίου".Ο φόβος και ο πανικός εξαπλώνονται ακριβώς στο εσωτερικό της λεγόμενης "άρχουσας τάξης" - παρόλο που δεν υπάρχει πλέον καμία αντίπαλη τάξη, κανένας πολιτικός αντίπαλος που να απειλεί την "κυριαρχία" της. Το κεφάλαιο αποτυγχάνει απέναντι στον εαυτό του, τόσο οικονομικά όσο και οικολογικά Κι εδώ είναι που γίνεται εμφανής ο φετιχιστικός χαρακτήρας της διαμεσολαβημένης κυριαρχίας στον καπιταλισμό.

Στον καπιταλισμό, η κεφαλαιακή σχέση βασιλεύει ως μια δυναμική τυφλής ανάπτυξης, που παράγεται ασυνείδητα από τα υποκείμενα της αγοράς, η οποία πολλαπλασιάζεται άγρια και ξεφεύγει από κάθε έλεγχο. Και αυτή η αυτοαντιφατική δυναμική της απεριόριστης αξιοποίησης του κεφαλαίου είναι μεγαλύτερη από τους μεγαλύτερους καπιταλιστές, οι οποίοι, ακριβώς σε περιόδους κρίσης, αισθάνονται ξαφνικά ότι δεν είναι οι ίδιοι "κύριοι" της κατάστασης.

Ταυτόχρονα, αυτή η συγκυρία της βιομηχανίας της καταστροφής αποκαλύπτει τα ιδεολογήματα μιας σκοτεινής παγκόσμιας συνωμοσίας που είναι διαδεδομένα σε περιόδους κρίσης και προπαγανδίζονται, ιδίως στο εσωτερικό της Νέας Δεξιάς. Δεν υπάρχει καμία παγκόσμια συνωμοσία. Αυτό είναι το τρομακτικό. Οι σχέσεις κεφαλαίου απειλούν να καταστρέψουν τον ανθρώπινο πολιτισμό ακολουθώντας τη δική τους δυναμική.

Αλλά οι διαστημικοί επιχειρηματίες όπως ο Musk δεν θα καταλάβουν ποτέ την ανάγκη να ξεπεραστεί αυτή η αυτοκαταστροφική δυναμική της ατελείωτης αξιοποίησης του κεφαλαίου. Μπορούν μόνο να αποδεχτούν την αποκάλυψη, αντί γι' αυτό.